Deel 1
Najaar 1999, reisde ondergetekende naar Jerusalem ten einde, een sabbatical year te benutten om een jaar te leren aan de Yeshiva (hoge) school voor Jodendom Devar Yerusalaiem (Het woord van Jerusalem).
Dit keer tijdens een onderbreking van een maand, is he tdoel het vieren van de Hoge Joodse feestdagen, Joods Nieuwjaar, Grote Verzoendag en het Loofhuttenfeest,
Historisch gezien werden mensen in de Middeleeuwen, als ze gek, geestesziek waren op de brandstapel verbrand. Met het intreden van de Verlichting, begin 19de eeuw, na de Franse revolutie, worden mensen, die dan geestelijk afwijkend waren, als ziek gezien. Zij kwamen in de inrichting en werden door een medicus behandeld.
Met de door Freud ontwikkelde psychoanalyse kwam de grote vooruitgang, afwijkende gedragingen werden gezien, als primair te begrijpen, al dan niet variaties van innerlijke motieven.
De relatie psychoanalyse, Jodendom is er op gezag van Freud niet geweest. In Die Zukunft einer Religion, noemt Freud God een gedachte, illusion, als iedere andere gedachte.
E.e.a. betekent niet dat God niet bestaat, merkte de in Jerusalem zeer bekende en uit Nederland afkomstige Rabbijn Lopez Cardoso op in een Freud toespraak die hij ook al in een Yeshiva hield voor 30 leergierige bochariem(studenten).
Freud splitste het Jodendom af van de psychoanalyse, doch in al zijn geschriften sprak hij nooit over Jodendom wel over religion.
In een brief uit 1937 ter gelegenheid van het 100 jarig bestaan van de Bnei Brith de Joodse intellectuele loge in Wenen feliciteert hij hen en schrijft o.a." helaas ontbrak mij de tijd om mij te verdiepen in onze taal Hebreeuws en daarmee ook de taal en de tijd om de Thora, de 5 boeken Mozes te lezen en te bestuderen".
Ondergetekende ging primair naar Jerusalem, ten einde zijn niet genoten Joodse opvoeding in te halen. Daarnaast was er een opportunistische doelstelling, als de psychoanalyse, in feite een product van de Verlichting is, de intrede ook van het wetenschappelijke denken en de ontkerkelijking uit die tijd en logischerwijs daarmee ook de ontkoppeling van het Jodendom, wel misschien staat er dan wel iets in het Jodendom wat van belang is voor de hulpverlening, de psychotherapie en de psychoanalyse .
G-d ,Hashem, de Naam, wordt genoemd de Melech Haolam, de allesomvattende Koning van de wereld. De andere overdrachtelijke betekenis van Haolam is, het verborgene, Koning van het verborgene .
Iedere religieuze Jood heeft de opdracht, te bestuderen, leren wat de echte betekenis is van wat God met de schepping voorhad en heeft. Betrek je dit op de psyche, pure psychoanalyse.
In de Yeshiva Dvar Yerusalaiem begon de dag, althans het leerprogramma, met een uur mussar, ethiek ,"The strive for truth" het zoeken naar de waarheid van Rav Dessler Michtav Eliyahu, brieven van rabbijn Eliyahu Dessler. Een van de beroemde Rabbijnen uit de vorige eeuw, dan valt vaak de enorme overeenkomst op in het denken van hem en psychoanalytici Ostow Mortimer lid van de Amerikaanse vereiniging voor Psychoanalyse gaf dit in zijn boek over Psychoanalysis and Judaism ook al aan.
Als uitvloeisel van het jaar Jerusalem, maar ook ten gevolge van het overlijden van Rav Asher Freund November 2005 werd ik gevraagd zitting te nemen in de Nederlandse Raad van Advies van de door hem opgeztte organisatie Yad Ezra "de helpende hand van G-d"
Rabbijn Freund was pionier op het gebied van de Geestelijke Volksgezondheid in Israel sinds 1946.
Bovendien, reeds 7de generatie Rabbijn van zijn familie in Jerusalem, by the way heel ver voor het Palestijns Israelische conflict .
Ten einde me verder te orienteren, reisde ik alweer naar Jerusalem, waar de organisatie vele afdelingen heeft, bovendien het huis van Rav Freund in Mekor Baruch, spiritueel centrum van de organisatie
Interressant was dat rabbijn Freund een organisatie bleek opgebouwd te hebben waar psychiatrische patienten niet alleen opgevangen werden. Hij wist ze, de drop outs, van de maatschappij te reïntegreren .
Heden ten dage ruim 60 jaar na 1946, dat de organisatie werd opgericht zijn daar zeer vele voorbeelden van, expatiënten zijn gereïntegreerd en tot in de hoogste geledingen van de Israëlische samenleving ,
Voor zover de resultaten van de ambulante psychiatrie in Nederland een mixed blessing genoemd mogen worden. Velen worden niet of onvoldoende geholpen.
De grote klinische psychiatrie komt op het gebied van reïntegratie eigenlijk tot niets.
De moderne antipsychotica en antidepressiva hebben zeker verbetering gebracht algeheel soelaas zeker niet en zullen ze ook niet brengen
Tijdens een van mijn vorige bezoeken, zei Lea Farkash Hoofd van de Nederlandse afdeling van Yad Ezra en al heel lang in Jerusalem wonend in Mekor Baruch, zo dicht mogelijk bij de Rabbijn,
"Ik help tegenwoordig rabbijn Avraham Moishe Kiper een van de volgelingen van Rav Asher, die moet je eens zien. In het gesprek met hem gebeurde iets wat zo vaak gebeurt als je met Rav Freund en zijn organisatie in aanraking komt. Het is altijd onverwacht en veel en veel beter dan waar je in de verste verte aandenkt of dacht.
Rabbijn Kiper zette 7 jaar geleden een instituut op voor vastgelopen jongeren in de heuvels bergen, nabij Nachliel.Begonnen met stacaravans is het inmiddels uitgegroeid tot een instituut waar 50 jongens worden opgevangen en geschoold zowel in Thora kennis als een vak/studie en dat alles voor een budget inclusief 15 man personeel van 300000 dollar per jaar.
Dit ter zijde Rav Kiper, begon Rav Freund ,zei altijd "Ik ben geen rabbijn, ik ben je Freund "IK ben je vriend" (en dat al 7 generaties als familietraditie !!).
Tijdens mijn eerste bezoek aan het huis van Rav Freund kwam ik 's morgens na het ochtendgebed en ik was zo goed en zo kwaad niet of ik ontbeet mee (ik had al ontbeten )
Er werd geklopt op het raam ,een oud vrouwtje stond buiten, kreeg twee yoghurtjes die voor haar klaar stonden in de ijskast. Dit was een vast ritueel, bleek zich elke dag te herhalen.
Yad Ezra geeft per week 10000 maaltijden weg .
Freud's relatie met het Jodendom is eigenlijk nooit opgehelderd. Officieel is hij er niet .zij het dat hij Joods geboren is en zijn geboorte akte volledig in het Hebreeuws was.
Zijn vader Jacob Freud (uit Freud and his father Marianne Krull) blijkt chassied te zijn geworden op latere leeftijd na de scheiding van zijn eerste vrouw, toegetreden dus tot het chassidisme. Een substroming binnen het orthodoxe Jodendom die eind 19de eeuw tot bloei kwam opgericht door de Ba'al Shem Tov. Een populististische stroming, voor zover je dat woord mag gebruiken, die met name het Jodendom toegankelijk maakte voor de gewone man, die geen Hebreeuws sprak. Belangrijk binnen het Chassidisme is dat ieder mens een eigen relatie met God heeft en daarin verwijlt. Zo ook de vader van Freud.
Opvallend is dat in de officiële archieven uit die tijd de naam Freud niet voorkomt. De naam Freud wordt pas teruggevonden, weer eind 18de, begin 19de eeuw .
De periode van de Verlichting, de Franse revolutie en dus ook de periode dat het Chassidisme met name in Oost Europa tot bloei begon te komen ,
Interessant is dat Freud de psychoanalyse uitvond na het overlijden van zijn vader in 1896 (Krull schrijft hier blz 100 Freud and his father nog vele andere interressante zaken over).
Freud, Freude, Simcha levensvreugde is een centraal begrip binnen het Chassidisme, m.a.w. daar moet de naam vandaan komen in ieder geval.
Enkele weken geleden dacht ondergetekende opeens, Freud, Freund aiaiai, wat scheelt het eigenlijk beide zijn grote hulpverleners geweest en beide hebben zo goed als dezelfde naam, Freud vreugde en Freund vrienschap zijn centrale begrippen binnen het Chassidisme, waar beide dus uit voortgekomen zijn .
Freud, dat was bekend was een aimabel mens.
Chessed, een van de peilers van het Jodendom en met name het Chassidisme, betekent act of lovingkindness datgene voor de ander doen wat hij nodig heeft.
Niets wetenschappelijk, zaken voornamelijk statistisch, cijfermatig uitzoeken, directe toegankelijkheid, vriendschap, gelijkheid, zijn de basis van de therapeutische relatie de hulpverlening.
Bij Yad Ezra zeggen ze de anderen zitten op een fence, zitten op een omheining op de rand van de omheining te kijken wat de patiënt allemaal doet.
Dit geldt voor de psychiatrie de psychoanalyse en vele psychotherapeuten ook.
Zij zitten op de omrastering te kijken wat er allemaal met de patiënt is .en in feite op gezag van Freud, die de psychiatrie afsplitste van zijn oorspronkelijke bron G-d en daarmee de vriendschap voor de medemens. Medemenselijkheid, mededogen, voor de moderne psychiatrie voornamelijk op wetenschappelijk denken gebaseerd, bestaan niet of nauwelijks.
In feite is er sprake t.a.v. de oorspronkelijke religieuze bron van een enorme verarming.
Er komt een man totaal aan de grond bij een Chassidische Rabbijn Vraagt de rabbijn" Gelooft U in G-d" "Nee",zegt de man "Dan bent U echt arm".
Het moge duidelijk zijn ,dat Chessed, doen wat je kunt voor je patiënten, met nauwelijks of geen voorbehoud, al jaren een uitgangspunt is in mijn praktijk .
Shimon bar Jochai, de schrijver van de Zohar stichter van het kabbalisme, in feite een voorloper van de psychoanalyse schrijft,
"Woe unto those who see in the Law nothing, but simple narratives and ordinary words. Every word of the Law contains an elevated sense and a sublime mystery".
"Wee, degene, die in de Wet niets anders ziet dan simpele vertelsels en gewone woorden ziet. Ieder woord van de wet bevat een verheven /hogere betekenis en een subliem
mysterie."
De Nederlandse tegeltjes wetgeving, waar niemand naar luistert en de regelgeving in de financiële wereld, die een groep mensen de kans gaf het hele financiele systeem leeg te roven spreken in ander dan hulpverlenersland boekdelen.
Zonder diepteanalyse is ook de hulpverlenerswereld niets. Loskoppeling door Freud van de religie, beroofde het van zijn essentiele schakel, voorwaarde Chessed, acts of lovingkindness, datgene doen wat de ander nodig heeft.
Rav Freund zei, "Wil je leven ,doe Chessed". Die vreugde zat er bij Freud niet meer in en is afwezig bij de niet religieuze hulpverlening.
Sjana tova een goed ,zoet en gezond Nieuwjaar, zelf vier ik de Jaarwisseling in Meron met de chevre van Yad Ezra waar het graf van Shimon bar Jochai is, hierover later ,
Jaap Velleman
